Herenk

ERGOTERAPİ VE YARDIMCI TEKNOLOJİ \ Dilara Kaya

herenk.com

herenk.com

ERGOTERAPİ VE YARDIMCI TEKNOLOJİ

(Assistive Technology Within Occupational Therapy Practice (2004); yardımcı teknolojiyi şu şekilde tanımlayabiliriz; engeli olan bireyler için yardım sağlayan teknolojik alet veya herhangi bir ekipman. Engeli olan bireylerde fonksiyonel beceriyi arttırır, sürdürür veya geliştirir. Ergoterapist, bireyin günlük yaşamında ihtiyaçları, becerileri, ve çevresel koşulları ele alarak ideal yardımcı teknoloji düşünür. Ergoteraist; değerlendirme yapar, ve tavsiye verir. Yardımcı teknoloji, bireyin için anlamlı olan kısıtlı aktiviteleri, çalışma, serbest zaman, iletişim, hareketi desteklemek için de kullanılır. Bunlar düşük teknolojik ürünler(rampalar, tutacaklar, adaptif giyinme aparatları, ağırlaştırılmış mutfak ürünleri…) olabileceği gibi yüksek teknolojik ürün de( bilgisayar yazılımı, sanal gerçeklik..) olabilir. Yardımcı teknoloji birçok rahatsızlık ve engel durumlarında kolaylık sağlar örneğin felçli bireylerde üst ekstremite fonksiyonel iyileştirme için tekrarlı sanal gerçeklik kullanılabilir( 3D sanal obje ve şartlar ile ulaşma ve kavrama aktiviteleri). Motor değerlendirme ölçek örnekleri; Fugl Meyer Motor Assesment Scores ve Chedoke-McMaster Stroke Assessment scale.

(An Evaluation of Assistive Technology Outcomes for Home and Community Care (HACC) Clients of the Independent Living Centre (ILC) Assistive Technology Service). Yardımcı teknoloji; kognitif, mobilite, sosyal, iletişimsel ve erişimsel problemleri olan bireylerde fonksiyonel becerileri arttırmayı, sürdürmeyi ve geliştirmeyi hedefler. Bireyin aletten beklentisi, kullanım zorluğu, sosyal desteğin kısıtlı olması veya yetersiz açıklama yapılması yardımcı teknoloji kullanımını etkiler. Yardımcı teknoloji’nin, bireyin ihtiyaçları ile buluşması gerekir, ve plan yapılırken birey,aile, servis sağlayıcı ve ergoterapist iş birliği içinde olmalı. Bireylerin, yardımcı teknolojiyi kullanmayı bırakmalarının nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz; kişisel faktörler (bireyin kullanacağı aletten beklentisi),  aletle ilgili faktörler( kalitesi ve kolay kullanımı), çevresel faktörler( sosyal destek) ve son olarak müdahale ilgili faktörler( aleti seçerken bireyin dahil olması, uygun açıklama ve takip). (Wessels, Dijcks, Soede, Gelderblom & De Witte, 2003). Ergoterapist, değerlendirme yaparken bireyin fonkiyonel yeteneğini, tıbbi durumunu, tanıları, psikososyal ihtiyaçları, ev alanını, günlük rutini veya bireyin değerlerini göz önünde bulundurmalı. (Falk & Deutsch, 2008). Düzenli olarak bireyin ihtiyaçlarını ve değişimi gözlemlemek daha efektif olacaktır. (Hoffmann & McKenna, 2004). Değerlendirme yapılırken Ergoterapist 2 değerlendirme ölçeği kullanabilir; COPM( Canadian Occupational Performance Measure) ve FIM( Functional Indeoendence Measure).

Yardımcı teknoloji birçok alanda kullanılabilir, evde yardımcı olunacaksa ve değişim yapılacaksa öncelikle birey ile görüşme yapılır ve bireyin becerileri belirlenir, performans öncelikleri saptanır, belirli bir aktivite belirlenir ve belirlenen aktivitede performans elemanlarını değerlendirilir, bireyin zorlandığı alanlar ve mevcut müdahale stratejileri belirlenir, çevrede değişiklik/adaptasyon yapılacaksa karar verilir, evde inceleme yapılarak çevresel riskler değerlendirilir, birey için ev uygun mu, bireyin değerlerini ve kültürünü anlama, ve devam eden sorunları değerlendirme. Ev Değerlendirme ölçekleri , Ergoterapit’e yardımcı olabilir evi değerlendirmek ve bireyin ihtiyaçlarını belirlemek için. Ev adaptasyonunda karar verme sürecinde birey ile iş birliği yapmak başarılı olmak için önemlidir. Birey için anlamlı ve gerçekçi hedeflerin konması süreci hızlandırır. (Law Cooper, Strong, Stewart, Rigby, & Letts, 1997; Law, Polatajko, Pollock, McColl, Carswell, & Baptiste, 1994).

Hangi faktörler geriatride adaptif ekipman kullanımını etkiler?

Ekipmanın uygun olması, yeterli eğitim, tavsiye vermeden önce ev ziyaretleri, motivasyon sağlama ve çevreye uygunluk kullanım için önemli faktörlerdir. Ergoterapist, bireyin gerçekleştirdiği aktiviteyi analiz eder ve  birey zorluk yaşıyorsa, bireyin neden zorluk yaşadığına karar verir bireyin başarısını ve  potansiyelini arttırmak için aktivitede değişim ve adaptasyon sağlar,. Ergoterapist, modifikasyonu iki yolla sağlayabilir bunlardan birincisi; yapılacak aktivitede kullanılan metodu değiştirebilir yani bireyin aktiviteyi gerçekleştirirken kullandığı yol değiştirilebilir örneğin enerji koruma teknikleri kullanma. İkincisi, aktivitede kullanılacak objeyi adapte etme , yardımcı teknoloji kullanılarak bu amaca ulaşılabilir 🙂

Ergoterapist, adaptif ekipman önererek ve eğitimini sağlayarak bireyde işsel performansı arttırmayı ve sürdürmeyi hedefler. Ergoterapist, adaptif ekipman kullanarak, bireyin günlük yaşamındaki aktivitelerde bağımsızlığını maksimuma ulaştırmayı hedefler. Adaptif aletler, geriatrik popülasyonda işsel performansını restore etmede ve gerilemeyi önlemede önemli bir öğedir. Ergoterapist adaptif alet önereceği zaman bazı faktörleri göz önünde bulundurur. Öncelikle Ergoterapist, birey için ne tür ekipman kullanılacağına karar verir ve ekipman bireyin performansını nasıl arttıracak karar verir, ve bireyin algısını göz önünde bulundurur. Ergoterapist, kullanılacak yardımcı alet için bireyi eğitir ve  kullanım için açıklama yapar. Ergoterapist, geriatride hangi faktörlerin adaptif ekipman kullanımını etkileğini belirler ve bireyin daha çabuk fonksiyon kazanmasını sağlar. Ergoterapist, yardımcı ürün önerdiğinde birçok faktörü göz önünde bulundurur örneğin;  bireyin aleti kullanma sıklığı, kullanmama nedenleri, ve  algısı.  Daha çok tercih edilen yardımcı aletler; yürümeye yardımcı, harekete yardımcı olma, giyinme ve banyo aletleri, kişisel hijyen ve iletişim cihazları, yatağın yakınında klozet, küvete transferi kolaylaştırmak için oturak(bathtub benches), duş sandalyesi, kaymayan banyo altlığı, ve banyo tutacaklarıdır. (Edwards & Jones, 1998; Sonn, 1996; Sonn et al., 1996). Kognitif bozukluktansa görme ve fiziksel problemi olan bireyler daha çok yardımcı teknoloji kullanır. Yardımcı teknoloji kulanımı kadınlarda daha yaygındır erkelere oranla. (Edwards & Jones, 1998; Sonn, 1996). Yardımcı teknoloji kullanımını etkileyen en yaygın faktörler; yaş, cinsiyet, eğitim, yaşam düzeni, evlilik durumu, gelir, ve sağlık durumudur. Yaşlanmayla birlikte yardımcı alet kullanımında artış gözlenir. (Edwards & Jones, 1998; Hartke et al., 1998; Haworth & Hopkins, 1980; Sonn, 1996). 80 yaş altı insanların %24’ü ve 80 yaş üstü %57 sinde yardımcı teknoloji kullanımı günlük yaşamda görülür. Hartke et al. (1998). Kullanım, akut ortopedik durumlarda daha fazladır kronik durumlarla karşılaştırıldığında. (Finlayson & Havixbeck, 1992). En yaygın, yardımcı teknoloji kullanmama nedeni birey için uygun olmamasıdır. (Bynum & Rogers, 1987; Finlayson & Havixbeck,1992; Gitlin et al., 1993; Mann et al., 1993; Parker & Thorslund, 1991). Uygun olmaaması da yetersiz olmasından kaynaklanabilir, yanlış öneri, ve ekipmanın yetersiz olması gibi faktörler. İkinci kullanılmama nedeni de  bireyin yardımı reddetmesidir. (Finlayson & Havixbeck, 1992; Gitlin et al., 1993; Mann et al., 1993; Sonn et al., 1996). Bireyin reddetme nedeni aletin çok kullanışsız olması, fazla zaman alması, bireyin algısı yani kullanmaya ihtiyacının olmadığını düşünmesi. (Bynum & Rogers, 1987; Finlayson & Havixbeck, 1992; Parker & Thorslund, 1991; Sonn et al., 1996).

( (Use of Assistive Technology Devices in Mainstream Schools: Students’ Perspective); yardımcı teknoloji bazı eğitimsel alanlarda kullanılarak fiziksel engeli olan çocuklarda birçok aktivitede daha çok katılımı sağlamış. (Bain & Leger, 1997; Coupley & Ziviani, 2004; Derer, Polsgrove, & Rieth, 1996; Swinth, 2001). Yardımcı teknoloji okula katılımı arttırabilir. Ergoterapist, okul içi ve dışı gözlem yaparak bireyin okulda erişimi kolaylaştırmak için adaptasyonlar ve yardımcı teknoloji kullanabilir. Adaptasyonlar yapılarak bireyin okula katılımı arttırılır, öğrenme ve gelişim desteklenir. (Coupley & Z, 2004). Fiziksel engeli olan bireylerde düşük teknoloji ürünler için; yazı yazmaya yardımcı parçalar, adapte olan sandalyeler ve yüksek teknoloji ürünler için; elektrikli mobilite aletleri , bilgi ve iletişim teknolojisi kullanılabilir. (ICT; Coupley & Ziviani, 2004). Ergoterapist, bireyin yazı yazma performansını arttırmak için adapte olan kalemler kullanabilir. Yardımcı teknoloji kullanımını zorlaştıran bazı faktörler vardır örneğin; okulda yetersiz kaynak, yetersiz bilgi ,eğitimi sağlayamama, takibi sürdürmeme, ve personelin negatif tavırları kulanmayı etkileyen faktörlerdir. (Carey & Sale, 1994; Coupley & Ziviani, 2004; Craddock, 2006; Derer et al., 1996). Ergoterapist analiz yapar, birey/ailesi/öğretmen ile konuşur, ve gözlem yapar bireyin ihtiyaçlarını belirler, hangi yardımcı teknoloji kullanılacağı belirlenir ve bireyin bunu kullanmak isteyip istemediğine karar verilir ve plan oluşrurularak hedefe doğru ilerlenir 🙂

 

BU KONUYU SOSYAL MEDYA HESAPLARINDA PAYLAŞ
ZİYARETÇİ YORUMLARI

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu aşağıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.

BİR YORUM YAZ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.